Błąd gramatyczny – czym jest, jakie są rodzaje?

Nie dziwi więc fakt, że zarówno w luźnych formach tekstowych, jak i w profesjonalnych wydawnictwach często możemy natknąć się na liczne błędy gramatyczne. Czym są tego rodzaju nieprawidłowości? Kiedy najczęściej popełniamy błędy w tekstach? W dalszej części artykułu wyjaśniamy również, jak unikać nieprawidłowości gramatycznych!

Czym jest błąd gramatyczny?

Błąd gramatyczny to nic innego jak niewłaściwa pisownia danego słowa. Zwykle tego rodzaju nieprawidłowości polegają na wykorzystaniu błędnej formy wyrazu albo niewłaściwej stylistyki zastosowanej w zdaniu. Błędy gramatyczne istotnie wpływają na odbiór tekstu, często zdradzając brak profesjonalizmu autora. W najgorszych przypadkach sens merytoryczny całej treści może być całkowicie niezrozumiały właśnie ze względu na pojawiające się w nim nieprawidłowości gramatyczne.

Rodzaje błędów gramatycznych

Pojęcie, jakim są błędy gramatyczne, jest dosyć szerokie i obejmuje cały wachlarz nieprawidłowości językowych. Do podstawowych rodzajów błędów gramatycznych zaliczamy:

• błędy składniowe, czyli takie, które polegają na zastosowaniu niewłaściwej budowy zdania;
• błędy fleksyjne, które są związane z nieprawidłową odmianą (deklinacją) poszczególnych słów.

W obu przypadkach popełnione błędy mogą istotnie wpływać na odbiór tekstu, nie tylko pod kątem stylistycznym, ale także w kwestii merytorycznej. Trudno bowiem zaufać wiedzy przekazywanej w profesjonalnym artykule specjalistycznym w sytuacji, gdy autor opracował tekst „po łebkach”, błędnie konstruując poszczególne zdania.

Jakie najczęściej popełniamy błędy gramatyczne?

Doskonałym potwierdzeniem tej tezy są wyniki raportu pod tytułem „100 najczęściej popełnianych błędów językowych w internecie w 2018 r.” autorstwa Macieja Piotrowskiego oraz Krzysztofa Kacprzykowskiego. Przeprowadzone badania ukazują, że do grona stosunkowo najpopularniejszych nieprawidłowości zaliczyć możemy błędy fleksyjne, rzadziej natomiast te, które przynależą do kategorii stylistycznych. Największy problem budzi pisownia słów, takich jak „na pewno” zapisywane często jako „napewno”. Ten błąd pojawiał się aż w 15% badanych przypadków. Kolejne wyrazy na liście to chociażby „naprawdę” oraz „dzień dzisiejszy”, które odnotowano po równo, w około 8% przypadków.

Terminy gonią i jesteś już zmęczony/a szukaniem błędów w swoim tekście?

Chcesz już mieć czas dla siebie i bez zmartwień móc w spokoju spotkać się ze znajomymi?

Skorzystaj z pomocy naszego specjalisty

Kiedy najczęściej popełniamy błędy gramatyczne?

Wspomniane powyżej wyniki raportu obrazują też, kiedy stosunkowo najczęściej dochodzi do powstawania błędów gramatycznych. Badania wykazują bowiem, że najwięcej – ponad 40% – nieprawidłowości zachodzi podczas pisania wypowiedzi na portalach społecznościowych, takich jak Facebook, choć wysokim natężeniem błędów cechuje się także bliźniaczy Instagram. Taki stan rzeczy zapewne wynika z niezobowiązującej, luźnej formuły wypowiedzi, jaka panuje w internecie.

Autorzy raportu, Maciej Piotrowski i Krzysztof Kacprzykowski, na liście przypadków, w których najczęściej popełniamy błędy gramatyczne, prezentują także takie czynności, jak komentowanie treści filmowych w serwisie YouTube (20,8%) oraz podczas wypowiedzi na forach dyskusyjnych (10,8% wszystkich zbadanych przypadków).

Odświeżone badanie – jakim jest „Raport 50 najczęściej popełnianych błędów w internecie w 2023 r.” przygotowany przez markę Nadwyraz.com we współpracy z portalem Polszczyzna.pl – prezentuje jednak pewne zmiany, do których dochodzi na przestrzeni lat. W ciągu pięciu lat istotnie zmalał bowiem odsetek błędów zaobserwowanych na forach dyskusyjnych, z kolei wzrósł w przypadku treści publikowanych w serwisie X, będącym nowym wcieleniem dobrze znanego portalu Twitter.

Wartym podkreślenia jest także zaobserwowany przez autorów badania fakt, iż najmniejszą ilość błędów zaobserwować możemy w publikacjach opracowywanych przez dziennikarzy. Tego rodzaju treści to zaledwie 3,1% ogółu odnotowanych nieprawidłowości językowych.

Częste błędy gramatyczne – lista

Do najczęściej popełnianych błędów gramatycznych możemy zaliczyć:

błędy składniowe:

• nadmierne słowotwórstwo, na przykład “okres czasu”;
• nadużywanie poszczególnych słów, co w konsekwencji prowadzi do wielu powtórzeń w tekście;
• nieprawidłowa konstrukcja zdania, na przykład zamiana miejscami podmiotu i orzeczenia, która powoduje, że dana wypowiedź traci sens;
• niewłaściwe wykorzystywanie przecinków oraz innych znaków przestankowych;

błędy fleksyjne:

• niewłaściwa odmiana wyrazu, do najczęstszych przypadków należy zapisywanie słowa „wziąść” zamiast „wziąć”, bądź „poszłem”, podczas gdy prawidłową formą jest określenie „poszedłem”;
• brak odpowiedniego stopniowania przymiotników, na przykład wykorzystanie formy „bardziej zły” zamiast „gorszy”;
• błędne tłumaczenie wyrazów pochodzących z języków obcych, zwykle wynikające z niewłaściwego zrozumienia ich znaczenia;
• nieprawidłowa odmiana zaimków, często ujawniająca się w postaci wykorzystywania formy „tę” zamiast „tą” i na odwrót;
• błędna odmiana nazwisk oraz nazw własnych, jak chociażby „spotkałem się z Andrzejem Kowalski”, gdzie poprawną formą byłoby stwierdzenie, które brzmi „spotkałem się z Andrzejem Kowalskim”.

Stopień trudności języka polskiego

W przestrzeni publicznej funkcjonuje powszechnie znane przysłowie, które brzmi „polska język, ciężka język”. Prezentowaną tezę można łatwo potwierdzić podczas rozmowy z osobą, dla której język polski nie jest mową ojczystą. Zwykle w takich przypadkach pojawiają się liczne błędy, na przykład związane z odmianą poszczególnych słów.

To doskonale podkreśla fakt, że język polski jest jednym z trudniejszych na świecie. Co więcej, często problemy językowe pojawiają się także u rodowitych mieszkańców naszego kraju. Ten fakt obrazować mogą chociażby wyniki egzaminów maturalnych publikowanych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną, które często okazują się dalekie od ideałów. Wystarczy wspomnieć, że średni wynik matury z języka polskiego na poziomie podstawowym to 66%, podczas gdy z języka angielskiego 85%.

Jakie są rodzaje błędów ortograficznych?

Błędy ortograficzne dzielimy według kryterium ich ważności. W ten sposób otrzymujemy podział, który obejmuje:

• błędy pierwszego stopnia, które nazywa się „rażącymi”;
• błędy drugiego stopnia, określane również jako „mniej istotne” lub „drugorzędne”.

W przypadku pierwszej spośród wymienionych kategorii mówimy o nieprawidłowościach, związanych z zapisem dwuznaków („ż” oraz „rz”, „ó” i „u” itd.) w poszczególnych wyrazach. Z błędami tego rodzaju mamy więc do czynienia w sytuacji, gdy na skutek pomyłki w słowotwórstwie dojdzie do wykorzystania nieprawidłowej litery.

Błędy drugorzędne w znacznej części dotyczą niewłaściwego zastosowania przedrostka bądź końcówki w danym wyrazie. Dobrym przykładem mogą być słowa, takie jak „ścinać”, które często zapisywane jest jako „zcinać” lub „niemiecki” mylnie zapisywane jako „niemiedzki”.

Czym są błędy niegramatyczne?

Pojęcie, jakim są błędy niegramatyczne to ogólna nazwa, która określa nieprawidłowości językowe nieprzynależące do kategorii błędów gramatycznych. Zaliczamy do nich między innymi błędy ortograficzne, interpunkcyjne czy też stylistyczne. Możemy więc powiedzieć, że nieprawidłowości niegramatyczne są przeciwieństwem swoich gramatycznych odpowiedników. Do tej kategorii zaliczamy błędy interpunkcyjne, stylistyczne, ortograficzne, frazeologiczne oraz leksykalne.

Co wpływa na wysoką frekwencję błędów?

Nadmierna ilość błędów, do których dochodzi podczas pisania tekstów, w znacznej części przypadków wynika z nieznajomości zasad pisowni poszczególnych słów. Inną, równie istotną przyczyną powstawania błędów w tekstach jest niedbałość, jaką cechują się autorzy. W takich przypadkach mamy do czynienia przede wszystkim z błędami stylistycznymi, które są efektem pisania w jak najszybszym tempie.

Jak nie popełniać błędów gramatycznych?

Podstawowym sposobem, który pozwoli uniknąć popełniania błędów, jest skrupulatna nauka, trening pisania oraz czytanie wartościowych tekstów, które przeszły proces redakcji i korekty językowej. Przyswojenie podstawowych zasad językowych pomoże w opracowywaniu znacznie bardziej profesjonalnych treści. Doskonałą formą nauki może być chociażby skrupulatne zapoznanie ze słownikami języka polskiego. Podczas tworzenia tekstów czy innego rodzaju artykułów warto postawić także na spokój i brak pośpiechu. Dzięki temu możemy zadbać o chwilę do namysłu nad doborem słownictwa czy odmianą oraz pisownią poszczególnych wyrazów.