Analiza i krytyka piśmiennictwa w nauce

Definicja analizy i krytyki piśmiennictwa

Dokładną definicję tej metody badawczej podaje Sabina Cisek (Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego) w pracy: Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Określa, że: „Analiza i krytyka piśmiennictwa jest zarówno procesem, zespołem czynności poznawczych, jak i produktem, wytworem tego procesu. W ujęciu dynamicznym obejmuje systematyczne i uporządkowane badanie wcześniejszych przedsięwzięć naukowych oraz istniejącego zasobu publikacji – w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania o charakterze teoretycznym oraz praktycznym, stosowanym”.

W uproszczeniu metoda jest swego rodzaju recenzją poszczególnych prac oraz artykułów naukowych. Obejmuje dokładną analizę wszystkich informacji zawartych w treści, kontekstu, metod badawczych, a także wpływu na odbiorców. Pozwala ocenić, czy dana praca naukowa faktycznie posiada dużą wartość. Ze względu na swój charakter wykorzystywana jest w bardzo wielu dziedzinach nauki, a często jest uprawiana intuicyjnie.

Rodzaje analizy i krytyki piśmiennictwa

Analizę i krytykę piśmiennictwa można podzielić ze względu na cel badania oraz rodzaj literatury, która podlega analizie. W najbardziej ogólnym ujęciu dzieli się na:

• Przegląd narracyjny – podstawowa forma analizy. Przybiera formę eseju i opiera się o przegląd dostępnych tekstów w danym zakresie tematycznym. W tej odmianie analiza nie skupia się na bardzo dokładnej selekcji źródeł, a raczej ogólnym przedstawieniu obrazu literatury na dany temat. Przegląd narracyjny często stanowi punkt odniesienia do dalszych, bardziej szczegółowych badań na dany temat.
• Przegląd systematyczny – bardziej rygorystyczny wariant przeglądu piśmiennictwa. Ma na celu wyszukać wszystkie badania na konkretny temat. Polega na stworzeniu nowej pracy na podstawie istniejących już dowodów naukowych. Przeglądy systematyczne posiadają szerokie zastosowanie w wielu obszarach nauki. Z jednej strony bowiem zbierają wszystkie informacje, a z drugiej definiują obszary, w których wiedza naukowa jest jeszcze niewystarczająca.
• Metaanaliza – stanowi zaawansowaną formę analizy. Może występować jako część składowa przeglądu systematycznego lub odrębny dokument. Obejmuje przedstawienie różnych wyników badań na dany temat w formie statystycznej. Celem jest sporządzenie bardziej ogólnych i precyzyjnych wniosków od tych, które powstają na skutek analizy jedynie pojedynczych badań.
• Analiza tematyczna – skupia się na tym, jak dany problem naukowy jest przedstawiany przez różnych badaczy.

Wybór odpowiedniej metody analizy i krytyki piśmiennictwa w dużym stopniu zależy od rezultatów, które mają zostać uzyskane za pomocą badań. Jednocześnie nie ma zdefiniowanej jednej metody, która byłaby akceptowana przez całą społeczność naukową. Dlatego też można spotkać się z różnymi podejściami do analizy.

W jakim celu prowadzona jest analiza i krytyka piśmiennictwa?

Tworzenie tekstów, będących produktem prac analitycznych, ma na celu wspieranie rozwoju wiedzy. Dzięki analizie i krytyce piśmiennictwa możliwe jest wskazanie niedoskonałości badań, braków w wiedzy czy skonfrontowanie różnych perspektyw badaczy. Główne cele, które można wyszczególnić, to:

• Wspieranie rozwoju wiedzy – dzięki analizie i krytyce możliwe jest identyfikowanie luk w wiedzy, co skutkuje powstawaniem nowych badań i teorii. W efekcie rośnie zakres informacji dotyczących danego problemu badawczego.
• Podnoszenie jakości badań – poprzez wskazanie błędów w rozumowaniu, czy luk w pracach naukowych możliwe jest uniknięcie w przyszłości podobnych błędów. Dzięki temu rośnie jakość prac naukowych.
• Ochrona standardów naukowych – za sprawą analizy i krytyki piśmiennictwa można również dbać o przestrzeganie standardów w badaniach naukowych. Metoda pozwala wykrywać próby fałszowania danych czy plagiatu. W efekcie umożliwia wyeliminowanie prac o niskiej wartości naukowej.

Terminy gonią i jesteś już zmęczony/a szukaniem błędów w swoim tekście?

Chcesz już mieć czas dla siebie i bez zmartwień móc w spokoju spotkać się ze znajomymi?

Skorzystaj z pomocy naszego specjalisty

Gdzie stosowana jest metoda?

Najczęściej zastosowanie analizy i krytyki piśmiennictwa obejmuje prace i artykuły naukowe. Metoda jest wykorzystywana zarówno na poziomie akademickim, jak i komercyjnym.

W edukacji akademickiej analiza i krytyka piśmiennictwa zarówno uczy studentów krytycznego myślenia, jak i pomaga wykładowcom oceniać powstałe prace naukowe. Pełni wiele funkcji, dzięki którym możliwe jest zachowanie wysokich standardów nauczania i rozwój studentów na wielu płaszczyznach.

Wykorzystanie komercyjne dotyczy głównie czasopism naukowych. Metody analizy i krytyki stanowią podstawę do oceny prac naukowych, zanim trafią do druku. Dzięki starannemu podejściu do analizy można utrzymać najwyższą jakość publikowanych artykułów i dbać o wspieranie ogólnego poziomu wiedzy w społeczeństwie.